انواع روش‌های نگهداری و قیمت‌گذاری موجودی کالا چیست؟

روش‌های نگهداری موجودی کالا در حسابداری به دو روش دائمی و ادواری و روش‌های قیمت گذاری کالاها در حسابداری به چند روش ( فایفو، لایفو و میانگین وشناسایی ویژه) تقسیم می‌شود.

روش دائم:

در این روش هرگونه تغییری در موجودی کالا اعم از خرید، فروش مصرف، برگشت از خرید و برگشت از فروش بصورت ریالی در حسابی تحت عنوان حساب موجودی کالا و بصورت مقداری در سیستم انبار ثبت و نگهداری می‌شود، به نحوی که بعد از هر تغییری موجودی کالا نشان دهنده مبلغ واقعی موجودی کالا و سیستم انبار نشان دهنده مقدار واقعی موجودی کالا بوده. بهای تمام شده کالای مصرف شده و فروش رفته بعد از هر تغییری دردسترس می‌باشد. مراحل حسابداری این روش به شرح زیر می باشد :

خرید:
موجودی کالا (مقدار خریداری شده*نرخ خرید) بدهکار

حسابهای پرداختنی– تفصیل تامین کننده بستانکار

کل مبلغ خرید، در نرم­ افزار حسابداری ، و مقدار به همراه ریال آن در نرم­ افزار انبار به تفکیک کد کالا نگهداری می­‌شود.
برگشت از خرید:
حسابهای پرداختنی – تفصیل تامین کننده بدهکار

موجودی کالا (مقدار برگشت داده شده*نرخ) بستانکار

مصرف مواد (ارسال مواد اولیه به خط تولید جهت تولید محصول)
کالای در جریان ساخت بدهکار

موجودی کالا بستانکار

برای مشخص کردن مبلغ مصرف موجودی کالا نرم­ افزارمبلغ را به یکی از روش‌های جریان هزینه از قبیل اولین صادره از اولین وارده (FIFO) ، اولین صادره از آخرین وارده (LIFO) ، میانگین موزون (WA) و شناسایی ویژه محاسبه می‌کند و در این صورت نیز کل مبلغ مصرف در نرم افزار حسابداری ، و مقدار به همراه ریال مصرف در نرم­‌ افزار انبار به تفکیک کالا ثبت و از مانده موجودی کالا کاسته می‌شود.
تحویل کالا به مشتری بابت فروش:
بهای تمام شده کالای فروش رفته بدهکار

موجودی کالا بستانکار

این ثبت توسط نرم افزار انبار ثبت می­‌شود، ثبت فروش کالا توسط نرم افزار فروش به شرح زیر ثبت می­‌شود:
حسابهای دریافتنی – تفصیل مشتری بدهکار

فروش داخلی مخصولات بستانکار

محاسبه مبلغ بهای تمام شده کالای فروش رفته، مانند مصرف به یکی از روش­های جریان هزینه از قبیل اولین صادره از اولین وارده (FIFO ) ، اولین صادره از آخرین وارده (LIFO) ، میانگین (AVE) و شناسایی ویژه توسط نرم ­افزار محاسبه می­‌شود. در این صورت نیز مبلغ بهای تمام شده کالای فروش رفته در نرم ­افزار حسابداری و مقدار به همراه ریال آن در نرم ­افزار انبار ثبت و از مانده موجودی کالا کاسته می­‌شود.
تحویل کالای به انبار بابت برگشت از فروش:
موجودی کالا بدهکار

بهای تمام شده کالای فروش رفته بستانکار

این ثبت توسط نرم افزار انبار ثبت می‌­شود، ثبت برگشت فروش کالا توسط نرم افزار فروش به شرح زیر ثبت می‌­شود:
برگشت از فروش داخلی محصولات بدهکار

حسابهای دریافتنی – تفصیل مشتری بستانکار

پایان دوره:
ثبتی ندارد

روش ادواری:

نگهداری موجودی

در این روش حساب موجودی کالا در طی سال نشان دهنده موجودی کالای اول دوره می باشد و در طول دوره، هیچگونه تغییر در این حساب صورت نمی­‌گیرد، و رویدادهایی همچون خرید، فروش، برگشت از خرید، برگشت از فروش و … در حسابهایی غیر از موجودی کالا منظور می‌­شود و فقط پایان هر دوره حساب موجودی کالا بابت موجودی پایان دوره تعدیل می­گردد، نام گذاری این روش به ادواری نیز به همین دلیل است. مراحل حسابداری این روش به شرح زیر می­باشد:

1. خرید:

خرید (مقدار خریداری شده*نرخ خرید)                                              بدهکار

حسابهای پرداختنی– تفصیل تامین کننده                                                 بستانکار

1. برگشت از خرید:

حسابهای پرداختنی – تفصیل تامین کننده                                           بدهکار

برگشت از خرید (مقدار برگشت داده شده*نرخ)                                           بستانکار

1. مصرف مواد (ارسال مواد اولیه به خط تولید جهت تولید محصول)

ثبتی ندارد

1. تحویل کالا به مشتری بابت فروش:

• در این روش در نرم­ افزار انبار ثبتی ندارد و ثبت فروش کالا توسط نرم افزار فروش به شرح زیر ثبت می‌­شود:

حسابهای دریافتنی – تفصیل مشتری                                                   بدهکار

فروش داخلی محصولات                                                                          بستانکار

1. تحویل کالای به انبار بابت برگشت از فروش:

• در این روش در نرم افزار انبار ثبتی ندارد، ثبت برگشت فروش کالا توسط نرم افزار فروش به شرح زیر ثبت می­‌شود:

برگشت از فروش داخلی محصولات                                                  بدهکار

حسابهای دریافتنی – تفصیل مشتری                                                     بستانکار

1. پایان دوره:

بهای تمام شده کالای فروش رفته                                                   بدهکار

موجودی کالا (به بهای موجودی کالای اول دوره)                                       بستانکار

موجودی کالا (به بهای موجودی کالای پایان دوره)                               بدهکار

بهای تمام شده کالای فروش رفته                                                          بستانکار

نکته 1: به دلیل اینکه کنترل موجودی کالای را ازنظر مقداری جهت، تامین حداقل‌ها و از دست ندادن بازار مشتریان به دلیل نداشتن موجودی کالا، از الزامات مورد نیاز شرکت‌هاست، و در حسابداری موجودی کالا به روش ادواری این مهم، پاسخ داده نمی‌شود، در نرم­ افزار تامین کنندگان و انبار سپیدار از روش حسابداری دائم استفاده شده است و تمام مسائل و مواردی که مطرح می­‌شود بر اساس روش دائم نگهداری موجودی کالاست.

نکته 2: روش محاسبه LIFO به دلیل منع قانونی استفاده از LIFO  در قوانین (استاندارد) ایران در نرم­ افزار سپیدار وجود ندارد، همچنین به دلیل اینکه در شرایط رکود اقتصادی استفاده از روش FIFO به صرفه نیست و به همین دلیل در بسیاری از شرکتها از این روش استفاده نمی­‌شود، روش محاسبه FIFO نیز در نرم ­افزار سپیدار وجود ندارد.